Białko dla psa – sprawdź z czego zbudowane są białka i jaka jest ich rola w organizmie psa
Utrzymanie prawidłowej równowagi białkowej powinno być dostosowane do potrzeb danego osobnika. By tak się stało do organizmu muszą być dostarczone aminokwasy – substancje budulcowe, odpowiadające za rozwój i prawidłowe funkcjonowanie organizmu psa.
SPIS TREŚCI
|
1. Budowa białka i jego rodzaje 2. Białko dla psa – rola w organizmie 3. Aminokwasy dla psa – objawy niedoboru 4. Zapotrzebowanie na białko dla psa 5. Białka dla psa - wartość biologiczna |
Data publikacji: 31 lipca 2023
Budowa białka i jego rodzaje
Białka zbudowane są z aminokwasów, azotu, związków węgla i tlenu, które pobierane są wraz z pokarmem. Układ wiązań peptydowych, który łączą aminokwasy w łańcuchy, ma wpływ na właściwości i funkcje każdego białka.
Białka mogą być wykorzystywane przez organizm psa od razu albo podlegać dalszemu rozkładowi do związków azotowych, które służą do ponownej syntezy potrzebnych aminokwasów. Białko, w którym brakuje aminokwasu, nie może skutecznie pełnić swojej funkcji w organizmie.
W pokarmie dla psa muszą znajdować się aminokwasy niezbędne, czyli aminokwasy egzogenne. Aminokwasy te muszą zostać pobrane wraz z pokarmem przez psa, gdyż organizm zwierzęcia nie jest w stanie ich samodzielnie syntezować w ilościach niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania.
Aminokwasy egozogenne to:
- Arginina
- Histydyna
- Izoleucyna
- Leucyna
- Lizyna
- Metionina
- Fenyloalanina
- Tryptofan
- Treonina
- Walina
Drugą grupę stanowią aminokwasy endogenne. Aminokwasy te powstają w wyniku samodzielnej syntezy przez organizm w ilościach, które zaspokajają dobowe zapotrzebowanie.
Aminokwasy endogenne to:
- Alanina
- Asparagina
- Cystyna
- Glicyna
- Glutamina
- Hydroksypolina
- Prolina
- Seryna
- Tyrozyna
Szukasz karmy dla psa o zrównoważonym poziomie białka?
Sprawdź: Pełnowartościowe i hipoalergiczne karmy dla psów z białkiem wysokiej jakości
Białko dla psa – rola w organizmie
Białka pełnią bardzo wiele różnych funkcji:
- stanowią główny budulec mięśni
- współuczestniczą w procesach metabolicznych
- biorą udział w procesach trawiennych
- dostarczają energii.
W zależności od stanu fizjologicznego psa, zapotrzebowanie na nie może być wyraźnie większe. Sytuacje takie mają miejsce w przypadku, gdy potrzebna jest energia do rozwoju organizmu i regeneracji zwierzęcia. Stan taki to np. wzrost szczenięcia; ciąża i okres karmienia mlekiem przez sukę, ale także wzmożony wysiłek fizyczny w przypadku psów sportowych, służbowych czy ratowniczych; w przypadku niedożywienia czy psów w trakcie rekonwalescencji.
Niektóre białka dla psa nie mają żadnej wartości pokarmowej, ale nie znaczy to, że są dla psa zbędne. Białka te docierają do jelit, ale nie uwolnią i nie wchłoną aminokwasów. Przykładem takich białek dla psa jest białko występujące we włosach i wytworach rogowych.
Aminokwasy dla psa – objawy niedoboru
Aminokwasy siarkowe (np. metionina i cystyna) są niezbędne do syntezy białka potrzebnego przy budowie włosa. W przypadku ich niedoboru może dojść u psa do nadmiernej utraty włosa, spowolnienia jego wzrostu, łamliwości sierści i jej matowienia. Bogatym źródłem metioniny i cystyny są jaja, ryby, mleko, gluten pszenny i kukurydziany.
Kolejnym niezbędnym aminokwasem dla psa jest arginina. Jej niedobór w diecie szczeniąt bardzo szybko rozwija zaćmę i w konsekwencji ślepotę. To białko dla psa uczestniczy w regulacji napięcia naczyń krwionośnych. Dodatek argininy jest zatem niezbędny dla psów chorujących na serce i nerki, gdyż to dzięki niej następuje regulacja ciśnienia i przepływu krwi. U psów chorych na serce, po większym wysiłku zmniejsza się także ryzyko zaburzeń oddychania. Naturalnym i zasobnym źródłem tego białka dla psa są tkanki zwierzęce: mięśnie i skóra oraz żelatyna.
Glutamina jest ważnym aminokwasem w metabolizmie komórek podlegających odnowie tj. komórki układu immunologicznego czy komórki przewodu pokarmowego. Aminokwas ten uczestniczy w procesach metabolicznych wątroby, zwiększa biosyntezę DNA komórkowego oraz uczestniczy w detoksykacji organizmu. Niedobory glutaminy mogą stać się przyczyną osłabienia bariery jelitowej, a wtedy wzrasta ryzyko wniknięcia bakterii jelitowych do krwioobiegu. Źródłem glutaminy jest gluten pszenny, a także mleko zastępcze dla dzieci.
Lizyna także należy do niezbędnych aminokwasów w diecie psa. Brak lizyny w pokarmie szczeniąt znacząco odbija się na prawidłowym procesie wzrastania. Znaczne ilości lizyny występują w białkach pochodzenia zwierzęcego tj. mięsie i mleku oraz w białku sojowym.
Tyrozyna i fenyloalanina odpowiadają za produkcję barwników włosa u psów oraz tęczówki oka. Ich niedobór w przypadku ciemno ubarwionych zwierząt powoduje rozjaśnieje włosa tzw. syndrom czerwonego włosa. Tyrozyna pośrednio oddziałuje także na prawidłowe działanie mózgu oraz układu rozrodczego i ma korzystny wpływ na płodność. Tyrozynę można dostarczyć psu z pokarmem lub będzie ona syntezowana z aminokwasu egzogennego fenyloalaniny. Bogatym jej źródłem jest mleko i produkty mleczne oraz ryż.
Karnityna jest syntezowana w wątrobie z lizyny i metioniny. Aminokwas ten ułatwia psom wykorzystywanie energii zawartej w tłuszczach, szczególnie u psów biegających na długich dystansach. Zaburzenia transportu tego aminokwasu bądź niedostateczna jego produkcja może wywołać u niektórych ras poważne schorzenia mięśnia sercowego. Poza tym to bardzo potrzebne białko dla psów, szczególnie z nadwagą, gdyż przyspiesza redukcję zbędnej tkanki tłuszczowej. Znaczne ilości karnityny znajdują się w mięsie baranim i jagnięcym.
Leucyna, izoleucyna i walina pobudzają syntezę białek oraz zwalniają ich rozpad w mięśniach. Te białka dla psa są bardzo ważne, gdyż sprzyjają one rozwojowi masy mięśniowej, a nie tłuszczowej oraz przeciwdziałają jej utracie u psów osłabionych i chorych, np. na nowotwory.
Zapotrzebowanie na białko dla psa
Zapotrzebowanie na białko dla psa trzeba rozumieć jako zapotrzebowanie na poszczególne aminokwasy egzogenne i azot. Dietę dla psa układa się na podstawie zdiagnozowanych niedoborów na dany aminokwas. W przypadku psów zdrowych producenci karm stosują normy określające ogólne zapotrzebowanie psa na białko. Ilość białka dla psa potrzebna do zaspokojenia zapotrzebowania zależy od strawności danego białka i jego wartości biologicznej.
Białka dla psa - wartość biologiczna
Źródło zdjęcia: Empire PetFood
W diecie psów najwyższą wartość biologiczną ma białko jaja kurzego, wynosi ono 100%. Bardzo wysoką wartość biologiczną mają także inne białka pochodzenia zwierzęcego, np. tuńczyk 53%. Niestety białka roślinne nie mają pełnej wartości biologicznej, chociaż łącząc kilka białek niepełnowartościowych można uzyskać te o pełnej wartości. Skomponowanie takiego pokarmu dla psa jest trudne i wymaga specjalistycznej wiedzy. Ostatecznie dieta taka wymaga uzupełnienia witamin i mikro- i makroelementów.
Strawność białka dla psa
Strawność białka dla psa oznacza różnicę procentową pomiędzy zawartością białka w pokarmie, a jego zawartością w wydalonym kale. Strawność białka mierzy się przez ilość pobranego i wydalonego azotu. Strawność zależy od jakości białka, sposobu jego przetworzenia czy długości przewodu pokarmowego zwierzęcia, jego wieku, wielkości i rasy. Zbyt długi proces gotowania w wysokiej temperaturze obniża strawność białka. Nie bez znaczenia jest także jego obróbka mechaniczna i chemiczna mająca na celu pozyskanie z białek o niższej wartości biologicznej i strawności produktu dobrej jakości. Na strawność białka wpływają też inne podawane psu pokarmy, np. ciężej strawne węglowodany w dużej ilości. Czynnikiem wpływającym na strawność białka jest sama strawność poszczególnych aminokwasów, która jest różna w zależności od źródła ich pochodzenia.
Białko dla psa o najwyższej jakości jest łatwostrawne i ma wysoką wartość biologiczną.
Kaloryczność karmy dla psa a białko
Minimalne bytowe zapotrzebowanie energetyczne dorosłego psa na białko na 100 g suchej masy wynosi 18 gramów.
Minimalne zapotrzebowanie psów rosnących i w okresie rozrodu na białko na 100 g suchej masy:
- Do 14 tygodnia życia i w okresie rozrodu wynosi 25 gramów
- Od 14 tygodnia życia i w okresie rozrodu wynosi 20 gramów
Bilans azotowy – równowaga białkowa u psa
Bilans białkowy i aminokwasowy może być zerowy, ujemny bądź dodatni. Równowagę osiąga się, gdy bilans utrzymuje się na poziomie zerowym, taki powinien być utrzymywany u wszystkich zdrowych psów.
Dodatni powinien występować u psów młodych, rosnących, bądź w trakcie rekonwalescencji, gdy suka jest w trakcie laktacji, ciąży itd. Białko dla psa w nadmiarze nie jest szkodliwe, ale w przypadku psów chorych na niewydolności nerek, pogłębia objawy chorobowe i może skrócić życie zwierzęcia.
Ujemny bilans azotowy pojawia się, gdy w pokarmie jest za mało białka w stosunku do zapotrzebowania psa, gdy zawartość białka w karmie jest odpowiednia w stosunku do zapotrzebowania psa, ale karma jest zbyt kaloryczna i gdy dochodzi do utraty białka z organizmu w wyniku toczącej się choroby np. choroby nerek, krwotoku, wysokiej gorączki czy chorób przewodu pokarmowego.
Bibliografia
D. Guidi, Żywienie i dietetyka psów i kotów, wyd. edra Urban&Partners, Wrocław 2021.
M. Ceregrzyn, R. Lechowski, B. Barszczewska, Podstawy żywienia psów i kotów, wyd. edra Urban&Partners, Wrocław 2019.
D. Grandjean, Podstawowe wiadomości o składnikach pokarmowych oraz ich roli w funkcjonowaniu organizmu psów i kotów, wyd. Aniwa Publishing, Paryż 2006.