Świerzb u psa

W medycynie weterynaryjnej sklasyfikowano dwa gatunki świerzbowców, które mają znaczenie w zakażaniu psów: Sarcoptes scabiei var. canis i Otodectes cynotis. Obydwa są niewielkimi pasożytami, które żyją na skórze lub w naskórku, przechodząc na psie cały cykl rozwojowy – z tego względu choroba przenosi się na inne zwierzęta drogą kontaktową. Świerzb jest chorobą zoonotyczną, zatem człowiek może się nią zarazić od zwierząt.

 

 

SPIS TREŚCI

1. Jakim rodzajem świerzbu może zarazić się pies?

2. Jakie objawy powoduje świerzb u psa?

2.1. Typowe objawy świerzbu drążącego u psów

2.2. Typowe objawy świerzbu usznego u psów

3. Dlaczego pies ma świerzb?

4. Rozpoznanie: Jak sprawdzić czy pies ma świerzb?

5. Jak leczy się psa ze świerzbem?

5.1. Czy można domowym sposobem pozbyć się świerzbu u psa?

Data publikacji: 20 marca 2025

Jakim rodzajem świerzbu może zarazić się pies?

Źródło: https://pixabay.com/photos/puppy-bath-pet-water-bathing-5413167/ 

Świerzb drążący ( Sarcoptes scabiei var. canis) odpowiada za niemal 5% wszystkich przypadków chorób skóry u psów. Jest to pasożyt, który drąży korytarze w naskórku psa, gdzie samice S. scabiei składają jaja – zwykle od 2 do 5 za jednym razem, a w całym cyklu życia nawet do 50 jaj. Po 3–5. dniach od złożenia jaj wylęgają się z nich larwy, które wychodzą na powierzchnię skóry, gdzie mogą odżywiać się płynami i złuszczonym naskórkiem oraz kontynuują rozwój. Dojrzewające pasożyty zaczynają drążyć powierzchniową warstwę skóry, gdzie linieją dwukrotnie, by po 2–3. tygodniach osiągnąć dojrzałość.

Świerzb uszny ( Otodectes cynotis) to pasożyt spotykany u psów zdecydowanie rzadziej niż S. scabiei, a jego udział w chorobach skóry psów wynosi poniżej 1%. Najbardziej zagrożone tym roztoczem są rasy miniaturowe, jak yorkshire terriery lub maltańczyki. Co ciekawe, lekarze weterynarii podkreślają, że w swojej praktyce większość takich zarażeń miała związek z kontaktami małych psów z kotami, u których O. cynotis odpowiada za 50–85% przypadków zapaleń ucha zewnętrznego.

Jakie objawy powoduje świerzb u psa?

Typowym objawem świerzbowca drążącego u psa jest bardzo silny świąd, który może wystąpić jeszcze przed pojawieniem się innych zmian skórnych. Cechą charakterystyczną jest to, że ten rodzaj świądu nie reaguje na glikokortykosteroidy ani nie wykazuje sezonowości – po prostu jest silnie dokuczliwy przez cały czas. Do wystąpienia objawów dochodzi już po kilkunastu dniach od zarażenia. Na początku na skórze pojawia się rumień i grudki. Następnie występują strupy, łuszczenie się skóry i wyłysienia. Najczęściej zmiany lokalizują się wokół uszu, pyska, łokci, brzucha, stawów skokowych i kończyn, ale przy silnym zakażeniu mogą objąć całe ciało psa. W dłuższej perspektywie może dojść do pogrubienia i przebarwień skóry, powiększenia węzłów chłonnych, a nawet wychudzenia psa.

Typowe objawy świerzbu drążącego u psów

Objaw	Opis
Silny świąd	Intensywne drapanie, często bez widocznych zmian na początku
Rumień i grudki	Zaczerwienienie skóry z drobnymi wypukłościami
Strupy, przeczosy, łuski	Skóra pokryta rankami i zrogowaceniami
Wyłysienia i przerzedzenia włosa	Szczególnie na pysku, łokciach, brzuchu, stawach skokowych
Zliszajowacenie skóry	Pogrubienie i ciemnienie skóry przy długotrwałym świerzbie
Powiększenie węzłów chłonnych	W zaawansowanych przypadkach
Wychudzenie	Gdy świerzb obejmuje całe ciało i nie jest leczony
Brak reakcji na sterydy	Świąd nie ustępuje po leczeniu glikokortykosteroidami

Świerzb uszny odpowiada przede wszystkim za zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego, a typowym objawem u psów jest pojawienie się woskowiny o kawowym kolorze oraz świądu, który powoduje, że pies wydrapuje ucho, często potrząsa głową, a nawet trze nią o różne powierzchnie. Takie zachowanie sprzyja powstawaniu urazów małżowin usznych, przeczosów, strupów i wyłysień – zwłaszcza na uszach, twarzy i karku. Często dochodzi z tego powodu do wtórnych infekcji bakteryjnych lub grzybiczych, które mogą prowadzić do ropnego zapalenia ucha. Co ciekawe, niektóre psy mogą nie wykazywać objawów, mimo obecności świerzbowców.

Typowe objawy świerzbu usznego u psów

Objaw	Opis
Świąd uszu	Pies drapie uszy, potrząsa głową
Brunatna woskowa wydzielina	Widoczna w kanale słuchowym, zawiera pasożyty
Zaczerwienienie ucha	Widoczne na małżowinie i w przewodzie słuchowym
Wyłysienia i przeczosy	Głównie wokół uszu, czasem na twarzy i karku
Strupy	Efekt intensywnego drapania
Możliwe zakażenia wtórne	Infekcje bakteryjne lub drożdżakowe, możliwe ropne zapalenie ucha
Brak objawów u niektórych psów	Zdarza się przy łagodnym przebiegu
Widoczne pasożyty w uchu	Jako małe białe kropki pod mikroskopem lub czasem gołym okiem

Dlaczego pies ma świerzb?

Świerzbowiec to choroba, która przenosi się z zarażonego zwierzęcia na inne osobniki drogą kontaktową. W rzeczywistości do zarażenia może dojść również po kontakcie z tekstyliami lub zabawkami zarażonego psa, a tym bardziej wtedy, gdy narzędzia do pielęgnacji chorego zwierzęcia zostaną użyte do pielęgnacji innego psa.

W artykułach specjalistycznych podkreśla się znaczącą rolę przenoszenia pasożytów z jednej populacji psów na drugą, co zaobserwowano szczególnie w Wielkiej Brytanii i krajach Europy Środkowej.

Biorąc pod uwagę, że S. scabiei może przeżyć kilka tygodni poza żywicielem, istotne znaczenie mają również zakażenia pośrednie – np. po kontakcie z zanieczyszczonym legowiskiem.

---

Szukasz karmy dla psa z alergią?

Sprawdź: Hipoalergiczna karma dla psa bez kurczaka

---

Rozpoznanie: Jak sprawdzić czy pies ma świerzb?

U psów, u których występuje silny świąd i lekarz podejrzewa świerzb drążący, podstawowym badaniem jest ogląd pod mikroskopem zeskrobin skórnych pobranych z wielu obszarów ciała, wcześniej pokrytych warstwą oleju mineralnego (metoda ta zwiększa czułość badania). Wskazane jest pobranie zeskrobin z takich miejsc jak: krawędzie małżowin usznych, łokcie, okolice brzucha. W razie potrzeby lekarz może podjąć decyzję o pobraniu próbki skóry do badania histopatologicznego.

Bardzo wysoką czułością (ok. 90%) cechują się testy ELISA, służące do wykrywania przeciwciał w surowicy. Metoda ta nie jest jednak skuteczna na początkowym etapie zarażenia – przeciwciała są możliwe do wykrycia dopiero około pięciu tygodniach od inwazji.

W przypadku świerzbu usznego rozpoznanie może być łatwiejsze, ponieważ u psów zwykle w uchu występuje brązowa woskowina, która wygląda jak mielona kawa. Roztocza można zobaczyć w przewodzie słuchowym podczas badania otoskopem. W niejednoznacznych przypadkach warto pobrać próbkę woskowiny za pomocą wymazówki. Świerzbowiec uszny rozpoznawany jest na podstawie długich odnóży, które są charakterystyczne dla roztoczy żyjących na powierzchni skóry.

Jak leczy się psa ze świerzbem?

Leczenie świerzbu drążącego u psa może przebiegać na kilka różnych sposobów, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. W terapii stosuje się m.in.:

• tabletki doustne zwalczające pasożyty,

• szampony keratolityczne, które pomagają oczyścić skórę i złagodzić objawy,

• maści przeciwpasożytnicze aplikowane bezpośrednio na zmienione miejsca,

• krople typu spot-on (nakraplane na kark), działające ogólnoustrojowo,

• spraye lecznicze, które zwalczają roztocza na powierzchni skóry,

• zastrzyki podskórne z odpowiednim środkiem przeciwpasożytniczym,

• antybiotyki, które podaje się w przypadku wtórnych infekcji bakteryjnych, często towarzyszących zaawansowanej postaci świerzbu.

Leczenie świerzbu drążącego wymaga jednak odpowiedniego przygotowania skóry. W pierwszej kolejności należy wystrzyc sierść z miejsc zmienionych chorobowo. Następnie można przeprowadzić kąpiele lecznicze, które umożliwią lepszy dostęp leków do skóry i świerzbowców. W leczeniu sarkoptozy najczęściej stosuje się przeciwpasożytnicze leki w postaci kropel spot-on lub maści. Skuteczne są także preparaty doustne. Leczenie trwa zazwyczaj od 4. do 6. tygodni, ale zmniejszenie świądu powinno nastąpić już w drugim tygodniu terapii.

W przypadku świerzbu usznego stosuje się leczenie miejscowe, w postaci kropel aplikowanych bezpośrednio do przewodu słuchowego, lub leczenie ogólnoustrojowe. Przed podaniem leku do ucha należy dokładnie oczyścić przewód słuchowy, aby usunąć zalegającą woskowinę. Na rynku dostępne są również preparaty złożone, zawierające permetrynę i glikokortykosteroid, co pozwala jednocześnie zredukować świąd i ograniczyć produkcję woszczyny.

Czy można domowym sposobem pozbyć się świerzbu u psa?

Domowe sposoby, takie jak stosowanie octu jabłkowego, czosnku czy cytryny w walce ze świerzbem u psa, nie są zalecane przez weterynarzy. Nie istnieją żadne wiarygodne badania potwierdzające skuteczność takich metod. W internecie można natknąć się na porady typu „umyj psa wodą z mydłem”, ale takie rozwiązanie jest raczej mało skuteczne. Pasożyty wywołujące świerzb drążący nie żyją na powierzchni skóry, lecz drążą w jej głębszych warstwach, więc nie da się ich po prostu spłukać. Nawet jeśli domowe sposoby chwilowo ograniczą namnażanie pasożytów, nie usuwają przyczyny problemu.

FAQ

Czy świerzb u psa jest zaraźliwy dla ludzi?

Świerzb, szczególnie gatunek Sarcoptes scabiei var. Canis jest pasożytem, którym człowiek może zarazić się od psa. Objawy mogą pojawić się na rękach, ramionach, brzuchu i powodować swędzące wysypki.

Bibliografia

A. Buczek, Atlas pasożytów człowieka, Wyd. Koliber, Lublin 2055.

ESCCAP, Zwalczanie pasożytniczych roztoczy u psów i kotów, Przewodnik ESCCAP, 04 – grudzień 2009.

M. Szczepanik, P., Wilkołek, L., Adamek, G., Kalisz, K., Chmielecka, A., Śmiech, Wybrane choroby skóry psów wywołane przez roztocze, „Magazyn Weterynaryjny”, 03/2017.