Udar cieplny u psa

Wraz z nadejściem lata w lecznicach weterynaryjnych pojawia się coraz więcej psów z objawami przegrzania oraz udarów cieplnych. Niestety, psy są szczególnie narażone na to groźne dla życia zjawisko, ponieważ ich zdolność do oddawania ciepła – bez pomocy człowieka – jest mocno ograniczona. Brak wiedzy na ten temat wśród opiekunów może niestety prowadzić do tragedii.

Dlaczego psy nie są w stanie szybko obniżać temperatury swojego ciała? Jakie rasy są szczególnie narażone na udary cieplne? Co zrobić, gdy pies dostanie udaru?

Odpowiedzi na te pytania opracowaliśmy w poniższym artykule, korzystając z literatury weterynaryjnej.

SPIS TREŚCI

1. Jaka jest prawidłowa temperatura ciała psa?

2. Co może doprowadzić do przegrzania i udaru cieplnego u psa?

3. Jakie psy są w szczególności narażone na udar cieplny?

4. Objawy udaru cieplnego u psa

5. Co zrobić, gdy pies ma udar cieplny?

6. Jak uniknąć udaru cieplnego u psa?

Data publikacji: 30 kwietnia 2025

Jaka jest prawidłowa temperatura ciała psa?

Źródło: https://pixabay.com/photos/dog-pet-scottish-terrier-canine-6381087/ 

Psy to zwierzęta stałocieplne, a za utrzymanie prawidłowej temperatury ciała odpowiada ośrodek termoregulacji zlokalizowany w podwzgórzu. Reaguje on na zmiany temperatury, uruchamiając mechanizmy chłodzenia, takie jak ziajanie oraz przewodzenie ciepła.

Dyszenie (ziajanie) to jeden ze sposobów obniżania temperatury ciała poprzez parowanie. Gdy pies kładzie się na chłodnej powierzchni, dochodzi do przewodzenia ciepła.

Psy mogą oddawać ciepło także poprzez pot, ale w bardzo ograniczonym zakresie, ponieważ gruczoły potowe znajdują się głównie pod opuszkami łap.

W ciężkich przypadkach udaru cieplnego u psa może dojść do mimowolnego oddawania moczu, wymiotów lub biegunki – to sposób organizmu na pozbycie się nadmiaru ciepła przez płyny ustrojowe.

W ten sposób pies może utrzymać temperaturę ciała w prawidłowym zakresie, czyli od 37,5 do 39,5°C.

Gdy temperatura przekroczy 40,5°C, w organizmie zaczynają zachodzić zmiany uszkadzające tkanki, których nasilenie zależy od czasu trwania przegrzania. Jeśli temperatura osiągnie wartość krytyczną – powyżej której organizm nie jest już w stanie samodzielnie się schłodzić – dochodzi do udaru cieplnego, który stanowi zagrożenie dla życia psa.

Co może doprowadzić do przegrzania i udaru cieplnego u psa?

Najbardziej narażone na udar cieplny są psy pozostawione bez opieki człowieka w zamkniętym pomieszczeniu lub samochodzie. Należy pamiętać, że przy temperaturze zewnętrznej wynoszącej 30°C, temperatura wewnątrz samochodu może wzrosnąć do niemal 50°C w mniej niż 30 minut.

Na udar cieplny szczególnie podatne są także psy o czarnej sierści, która intensywniej pochłania promienie słoneczne – przez co ich ciało nagrzewa się szybciej niż u psów o jaśniejszym umaszczeniu.

W grupie ryzyka znajdują się również szczenięta, psy starsze i geriatryczne, których organizm może mieć ograniczoną zdolność do uruchamiania mechanizmów obronnych.

Zagrożone są także zwierzęta z nadwagą lub otyłością, a także psy z chorobami serca i układu oddechowego.

Jakie psy są w szczególności narażone na udar cieplny?

Udar cieplny stanowi poważne wyzwanie dla psów ras brachycefalicznych, czyli takich, które mają skróconą czaszkę i spłaszczony pysk, co utrudnia im efektywne oddychanie i chłodzenie organizmu poprzez dyszenie — ich układ oddechowy nie radzi sobie dobrze z wymianą ciepła, szczególnie podczas upałów.

Wśród psów o takiej budowie anatomicznej głowy znajdują się takie rasy, jak:

• buldog francuski
• buldog angielski
• mops
• boston terrier
• shih tzu
• pekińczyk
• cavalier king charles spaniel
• lhasa apso

Objawy udaru cieplnego u psa

Udar cieplny u psa objawia się przede wszystkim gwałtownym ziajaniem, ślinotokiem, przyspieszonym i nieregularnym oddechem oraz temperaturą ciała przekraczającą 40,5°C. Zwierzę może wyglądać na osłabione i zdezorientowane, a jego dziąsła oraz błony śluzowe stają się suche i zaczerwienione.
W cięższych przypadkach pojawiają się wymioty, biegunka, drgawki, nitkowate tętno, a nawet utrata przytomności. Często występuje również zbyt szybka praca serca, niepokój lub przeciwnie – apatia.
Zbyt długo wysunięty język, ciemniejsze dziąsła i problemy z widzeniem to kolejne sygnały alarmowe.
Nie wszystkie objawy muszą wystąpić jednocześnie, ale ich pojawienie się wymaga natychmiastowej reakcji i wizyty u lekarza weterynarii.

Co zrobić, gdy pies ma udar cieplny?

Pies z objawami udaru cieplnego powinien zostać natychmiast zabezpieczony przed działaniem wysokiej temperatury. Następnie opiekun może samodzielnie rozpocząć schładzanie psa, zanim dotrze z nim do lekarza weterynarii. Należy jednak pamiętać, aby schładzać psa letnią, a nie zimną czy lodowatą wodą – zbyt niska temperatura może spowodować skurcz naczyń krwionośnych, co całkowicie zablokuje możliwość skutecznego chłodzenia. Najlepiej przykładać wilgotne ręczniki do ud i pach, gdzie sierść jest najrzadsza.

Lekarz weterynarii dysponuje szeregiem metod, które mogą pomóc psu z udarem.

Indywidualnej ocenie podlega m.in. zapotrzebowanie na płyny. Płyny podaje się w temperaturze pokojowej lub lekko schłodzonej, umieszczając zestaw do infuzji w zimnej wodzie – dzięki temu płynoterapia działa dodatkowo chłodząco.

W leczeniu stosuje się również antybiotyki o szerokim spektrum działania, które zmniejszają ryzyko przedostania się bakterii z przewodu pokarmowego do krwiobiegu. U psów z chorobami sercowo-naczyniowymi może być konieczne podanie leków obniżających ciśnienie śródczaszkowe i wspomagających przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, mózgowych i włosowatych.

Pies po udarze cieplnym wymaga stałego monitorowania za pomocą EKG, pulsometru i termometru.
Rokowania zależą od stopnia hipertermii oraz czasu, jaki upłynął od wystąpienia objawów do momentu obniżenia temperatury do bezpiecznego poziomu.

Jak uniknąć udaru cieplnego u psa?

Podstawą w profilaktyce jest dostosowanie rytmu dnia psa do panujących upałów. Najdłuższe spacery warto przesunąć na późne popołudnie, kiedy słońce nie grzeje już tak intensywnie. Należy unikać rozgrzanych chodników, które mogą poparzyć psie łapy, i zawsze zabierać ze sobą wodę, by zapewnić pupilowi nawodnienie. Dobrym pomysłem jest założenie kamizelki chłodzącej oraz wybieranie zacienionych tras spacerowych.

W domu pies powinien mieć dostęp do maty chłodzącej i przebywać w dobrze wentylowanym pomieszczeniu. Bezwzględnie nie wolno zostawiać psa w samochodzie – nawet na chwilę. Przy temperaturze 30°C wnętrze auta może nagrzać się do 46°C już w pół godziny, a po godzinie osiągnąć nawet 56°C, co stanowi realne zagrożenie życia.

Bibliografia

P. Leff, Udar cieplny – czynniki ryzyka, https://magwet.pl/wpd/37596,udar-cieplny-czynniki-ryzyka?srsltid=AfmBOoo66HHM4oDVj2GufGJNwTQBgKSnY_MBp4yceO1hddrnhWrANeNT (dostęp: 13.05.2025).

R. Neiger, Diagnostyka różnicowa w chorobach wewnętrznych psów i kotów, wyd. Urban&Partner, Wrocław 2011.

E. Ynaraja Ramirez, Pierwsza pomoc w stanach nagłych u psów i kotów, wyd. edra, Wrocław 2018.