Wścieklizna u psa
Wścieklizna to wirusowa choroba ssaków, ludzi i ptaków – w tym również psów – która prowadzi do zapalenia istoty szarej mózgu i rdzenia kręgowego. To najstarsza znana i jednocześnie jedna z najbardziej niebezpiecznych zoonoz przenoszonych przez psy.
W Polsce głównym źródłem zakażenia są zazwyczaj lisy, choć do zakażeń dochodzi także przez kontakt z innymi dzikimi zwierzętami. Praktyka pokazuje, że zarażone psy żyją maksymalnie kilka dni od momentu pojawienia się pierwszych objawów – zazwyczaj nie dłużej niż tydzień.
Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt ze śliną nosiciela, najczęściej na skutek pogryzienia. Ze względu na śmiertelny przebieg choroby oraz brak możliwości leczenia, w Polsce obowiązują surowe przepisy dotyczące obowiązkowych szczepień psów – więcej na ten temat przeczytasz w dalszej części artykułu.
SPIS TREŚCI
3. Jak pies może zarazić się wścieklizną?
4. Czy da się wyleczyć wściekliznę u psa?
5. Profilaktyka
6. Jak często szczepić psa przeciwko wściekliźnie?
7. Podsumowanie
8. FAQs
Data publikacji: 16 kwietnia 2025
Objawy wścieklizny u psa
Źródło: https://pixabay.com/illustrations/ai-generated-dog-canine-angry-dog-8807468/
Jedną z cech wścieklizny u psów, często podkreślaną przez wirusologów, jest brak charakterystycznych objawów klasycznej postaci tej choroby. Jej przebieg może się różnić w zależności od rodzaju wirusa oraz indywidualnej reakcji organizmu psa. Lista możliwych objawów jest bardzo szeroka, co może utrudniać postawienie trafnej diagnozy.
Zwierzę, którego układ limbiczny i obwodowe neurony ruchowe ulegają uszkodzeniu może przejawiać:
- Agresję
- Ataksję
- Nerwowość
- Ślinienie się
- Ospałość
- Problemy z połykaniem
- Kulawizny
- Porażenia kończyn
- Porażenia mięśni żuchwy
- Trudności z wydawaniem odgłosów
- Przeczulicę
Jednym z objawów, który powszechnie kojarzy się ze wścieklizną, jest piana z pyska. Rzeczywiście może się ona pojawić, jeśli wirus zaatakuje pęcherzyki gruczołów ślinowych, powodując nadmierne ślinienie.
Diagnostykę może dodatkowo utrudnić nietypowa forma choroby, w której w pierwszej kolejności pojawia się biegunka lub atonia jelit. Dopiero później rozwijają się przeczulica, niedowład, zaburzenia ruchowe i depresja, którym może towarzyszyć przejściowa lub nawet pozorna poprawa stanu zwierzęcia.
Mimo to, w literaturze weterynaryjnej najczęściej opisywany jest klasyczny przebieg wścieklizny u psów, który rozwija się w trzech fazach i zwykle kończy się śmiercią zwierzęcia.
Fazy wścieklizny u psa
Zwierzęta, u których doszło do wścieklizny szałowej przechodzą chorobę w trzech następujących po sobie etapach, które przedstawiono poniżej.
|
Faza |
Opis objawów i przebiegu |
|
1. Faza zwiastunowa (prodromalna) |
|
|
2. Faza szałowa (pobudzeniowa) |
|
|
3. Faza porażeniowa |
|
W porażennej postaci wścieklizny, tuż po wystąpieniu pierwszych objawów choroba bardzo szybko przechodzi w ostatnie stadium, które kończy się śmiercią psa.
📌 Kiedy udać się do weterynarza?
Jeśli Twój pies miał kontakt z dzikim zwierzęciem, zauważysz u niego nietypowe zachowanie albo wiesz, że nie był szczepiony – nie czekaj! Skonsultuj się z weterynarzem natychmiast. W przypadku wścieklizny czas ma ogromne znaczenie.
Jak pies może zarazić się wścieklizną?
Głównym nośnikiem wirusa jest ślina zarażonych zwierząt. Istnieją jednak udokumentowane przypadki, gdy do zakażenia doszło poprzez zjedzenie zakażonych tkanek lub przez łożysko w łonie matki.
Chociaż do zakażenia dochodzi najczęściej przez pokąsanie, to po pierwsze – nie każde pogryzienie musi zakończyć się przeniesieniem wścieklizny, a po drugie – w niektórych sytuacjach wirus może zostać przeniesiony na skutek polizania otwartych ran przez zakażone zwierzę.
Poza śliną, wirus wścieklizny wydalany jest także – choć w niewielkich ilościach – z kałem, moczem i wydychanym powietrzem.
Okres rozwoju choroby u pokąsanego psa wynosi od tygodnia do maksymalnie jednego roku. Najczęściej jednak pierwsze objawy pojawiają się w ciągu czterech tygodni od zarażenia. W miejscu ugryzienia wirus namnaża się w komórkach mięśni. Jeśli przeciwciała nie zatrzymają jego rozwoju, zarazek przedostaje się do wypustek komórek nerwowych i poprzez aksony wędruje do rdzenia kręgowego oraz mózgowia, wywołując stan zapalny.
To, jak szybko choroba postępuje, zależy od kilku czynników:
• liczby zakończeń nerwowych w miejscu ugryzienia,
• odległości rany od mózgu,
• ilości wprowadzonego wirusa,
• a także wieku psa – młodsze psy mogą chorować szybciej.
Wirus, który dotarł do mózgowia, przemieszcza się następnie z ośrodkowego układu nerwowego do ślinianek i błony śluzowej nosa. Z tego powodu pies może być nosicielem choroby w ślinie jeszcze przed pojawieniem się pierwszych objawów.
Czy da się wyleczyć wściekliznę u psa?
W przypadku psów, które zostały pogryzione przez dzikie zwierzęta i u których wystąpiły objawy choroby, leczenia się nie podejmuje. Takie zwierzę, na mocy decyzji powiatowego lekarza weterynarii, podlega uśpieniu. Ewentualnie – jeśli lekarz weterynarii wyrazi na to zgodę – pogryziony pies może zostać objęty trzymiesięczną izolacją i obserwacją, na koszt właściciela.
Jeżeli natomiast to pies pogryzł człowieka, zwierzę musi obowiązkowo przejść 10-dniową izolację, licząc od momentu pokąsania, w celu wykluczenia wścieklizny. Jeśli w tym czasie pies padnie, należy przeprowadzić laboratoryjne badanie mózgu pod kątem obecności wirusa wścieklizny.
Szukasz naturalnej karmy dla psa?
Sprawdź: Pełnowartościowa karma dla psa
Profilaktyka
Głównym działaniem profilaktycznym przeciwko wściekliźnie są szczepienia.
Ponieważ głównym nosicielem wirusa wścieklizny w Polsce jest lis rudy, na terenach o podwyższonym ryzyku zachorowań prowadzi się akcje szczepień dzikich lisów. Działania te realizuje Inspekcja Weterynaryjna, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 17 grudnia 2013 roku, dotyczącym ochronnych szczepień lisów żyjących na wolności.
Dodatkowo każdy właściciel psa ma obowiązek zaszczepić swojego pupila przynajmniej raz w roku.
Jak często szczepić psa przeciwko wściekliźnie?
Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, każdy pies, który ukończył 3 miesiące życia, musi zostać zaszczepiony przeciwko wściekliźnie. Właściciele mają na to 30 dni od momentu, gdy pies skończy 3 miesiące.
Następnie szczepienie należy powtarzać co najmniej raz w roku – nie rzadziej niż co 12 miesięcy od poprzedniego szczepienia.
Niezastosowanie się do tego obowiązku może skutkować grzywną w wysokości do 5000 zł.
Co zrobić, gdy dzikie zwierzę pogryzie człowieka?
Jeśli doszło do kontaktu z podejrzanym zwierzęciem, ranę lub miejsce narażone na zakażenie należy jak najszybciej i dokładnie umyć wodą z mydłem. Następnie niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem.
Każde ugryzienie przez dzikie zwierzę albo dziwne zachowanie zwierzęcia domowego, które doprowadziło do pogryzienia człowieka, wymaga zgłoszenia do powiatowego lekarza weterynarii.
Podsumowanie
Wścieklizna to wirusowa choroba, która atakuje ośrodkowy układ nerwowy, prowadząc do zapalenia rdzenia kręgowego i mózgu. Psy, u których po pogryzieniu przez dzikie zwierzęta pojawiły się objawy choroby, nie są leczone – podlegają eutanazji. Dlatego obowiązkiem każdego właściciela psa jest coroczne szczepienie pupila przeciwko wściekliźnie. Tym bardziej że jest to zoonoza, czyli choroba, którą pies może zarazić człowieka.
FAQs
Czy wścieklizna u psa jest uleczalna?
Po wystąpieniu objawów wścieklizna jest śmiertelna. Dlatego kluczowa jest profilaktyka – regularne szczepienia i unikanie kontaktu z dzikimi zwierzętami.
Jakie są pierwsze objawy wścieklizny u psa?
Wczesne objawy to zmiana zachowania, nadmierna pobudliwość, agresja lub przeciwnie – apatia. Z czasem pojawiają się trudności z przełykaniem, ślinotok i paraliż.
Czy szczepienie psa na wściekliznę jest obowiązkowe?
Tak. W Polsce każdy pies powyżej 3 miesiąca życia musi być zaszczepiony na wściekliznę. Brak szczepienia grozi grzywną.
Bibliografia
T. Frymus, Choroby zakaźne psów, Wyd. SI-MA, Warszawa 1999.
H. Niemand, P. Suter, Praktyka kliniczna: PSY, wyd. Galaktyka, Łódź 2003.
Wścieklizna, https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/wscieklizna (dostęp: 07.04.2025).