Kleszcz u psa

 

 

SPIS TREŚCI

1. Kleszcz u psa

2. Jakie gatunki kleszczy są groźne dla psów?

3. Przyczyny chorób uszu u psów

4. Jakie choroby przenoszą kleszcze na psy?

4.1. Babeszjoza u psa

4.2. Borelioza u psa

4.3. Anaplazmoza u psa

4.4. Babeszjoza u psa

4.5 Erlichioza u psa

6. Jak dochodzi do ukąszenia psa przez kleszcza?

7. Jak prawidłowo usunąć kleszcza z psa?

8. Profilaktyka przeciw kleszczom dla psa

Data publikacji: 30 września 2025

Kleszcz u psa

Źródło: https://pixabay.com/photos/sheep-tick-castor-bean-tick-8299038/ 

Kleszcze to pasożyty, które zaczynają żerowanie, gdy temperatura nie spada w nocy poniżej 0°C, a w ciągu dnia utrzymuje się powyżej 7°C. To oznacza, że w Polsce psy mogą złapać kleszcza nawet zimą i takie przypadki były już opisywane w ogólnopolskich mediach.

Plaga kleszczy pojawia się typowo w sezonie na te pasożyty, a więc od marca do późnego października. Wśród potencjalnych żywicieli kilku gatunków kleszczy, które występują w Polsce, są także psy.

Nasze zwierzaki są również podatne na choroby odkleszczowe: babeszjozę, boreliozę, anaplazmozę i erlichiozę, ze wszystkimi ich niebezpiecznymi skutkami dla zdrowia.

Co więcej, kleszcze mogą zostać przeniesione z psów na ludzi, dlatego nieprawidłowo zabezpieczone zwierzęta mogą stanowić źródło zagrożenia dla swoich opiekunów.

Gdzie najczęściej można znaleźć kleszcza u psa? Jakie objawy mogą pojawić się u psa po ukąszeniu? Jak prawidłowo wyciągnąć tego pasożyta? Na te i kilka innych pytań przygotowaliśmy odpowiedzi w poniższym artykule.

Jakie gatunki kleszczy są groźne dla psów?

W Polsce występuje 25 różnych gatunków kleszczy z czego u psów występują zwykle:

• Kleszcz pospolity (łac. Ixodes ricinus) znany również jako kleszcz pastwiskowy

• Kleszcz łąkowy (łac. Dermacentor reticulatus)

Obydwa rodzaje należą do tzw. kleszczy twardych, które mają charakterystyczny, chitynowy „pancerzyk” na grzbiecie – tzw. scutum, który chroni ich ciało. Dzięki temu są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne niż kleszcze miękkie (Argasidae), które nie mają tej twardej tarczki.

Ixodes ricinus to gatunek, który występuje na terenie całego kraju. Samice tego gatunku mierzą ok. 5 mm, mają charakterystyczny czerwony grzbiet i, w przeciwieństwie do samców, żywią się krwią. Samce tego gatunku są nieco mniejsze od samic, ale przede wszystkim różnią się wyglądem grzbietu, który jest całkowicie brązową tarczką. Dla psa zagrożenie stanowią jeszcze nimfy i larwy, które również żywią się krwią kręgowców.

Dermacentor reticulatus to drugi, obok kleszcza pospolitego, gatunek szeroko rozpowszechniony w Polsce. Samice tego gatunku mierzą od 2,5 do 4,5 mm, a po opiciu się krwią mogą osiągać nawet 1 cm długości. Mają charakterystyczną jasną tarczkę grzbietową z nieregularnym, białym wzorem przypominającym pajęczynę. Samce są nieco większe - dorastają do 6 mm - i również posiadają tarczkę grzbietową, która pokrywa niemal całe ciało i ma wyraźne białe plamy. Z powodu brunatnego ubarwienia gatunek ten bywa nazywany kleszczem czerwonym. Dla psa zagrożeniem są nie tylko dorosłe osobniki, ale także larwy i nimfy, które również żywią się krwią kręgowców.

W przypadku obu gatunków napite kleszcze mogą zwiększyć swój rozmiar do ponad 1 cm.

Jakie są objawy po ukąszeniu kleszcza?

Zastanawiasz się po czym poznać, że pies miał kleszcza? Jeżeli nie znajdziesz na skórze psa wciętego kleszcza, to miejsce po nim może być zaczerwienione, guzkowate, a niekiedy jest również strup.

Jeżeli pajęczak nie był nosicielem patogenów, to zmiany na skórze znikną w ciągu kilku dni. Jeżeli jednak Twój pies nie miał tyle szczęścia i trafił na zainfekowanego kleszcza, to istnieje dosyć długa lista objawów, które pojawią się u psa:

• Apatia
• Brak apetytu
• Niechęć do ruchu
• Bóle i sztywność stawów
• Kulawizna
• Nadwrażliwość na dotyk
• Wymioty
• Biegunki
• Krew w moczu

Objawy chorób przenoszonych przez kleszcze u psów często są niespecyficzne i mogą przypominać dolegliwości towarzyszące różnym infekcjom, np. wirusowym lub bakteryjnym. Wiele z tych chorób rozwija się w sposób skryty lub przewlekły, co utrudnia szybkie rozpoznanie. Symptomy mogą pojawić się dopiero po upływie kilku tygodni od kontaktu z kleszczem, przez co opiekunowie rzadko kojarzą je z wcześniejszym ukąszeniem. W większości przypadków konieczne jest wykonanie szczegółowych badań diagnostycznych, by prawidłowo określić przyczynę problemów zdrowotnych.

Jakie choroby przenoszą kleszcze na psy?

Kleszcze pospolite przenoszą patogeny kleszczowego zapalenia mózgu, Borrelia burgdorferi, Coxiella burneti, Anaplasma phagocytophilum, Babesia spp.

Kleszcze łąkowe również przenoszą wiele groźnych dla psa patogenów: Babesia spp., bakterie wywołujące riketsjozę,  gorączkę Q bądź tularemię.

Babeszjoza u psa

Babeszjoza to bardzo groźna choroba wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia, które atakują czerwone krwinki psa. Efektem jest szybki rozwój anemii (niedokrwistości), która może zagrażać życiu. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj od 1 do 3 tygodni po ukąszeniu przez kleszcza. Typowe symptomy to: wysoka gorączka, apatia, brak apetytu, żółtaczka (zażółcenie dziąseł lub skóry), wymioty, ciemny, rdzawy mocz, a także osłabienie czy problemy z poruszaniem się. W ciężkich przypadkach może dojść do niewydolności nerek, krwotoków oraz poważnych zaburzeń neurologicznych.

Borelioza u psa

Borelioza to bakteryjna choroba przenoszona przez kleszcze, wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi. Może rozwijać się powoli i podstępnie – u niektórych psów nie widać żadnych objawów przez długi czas. Jeśli jednak symptomy się pojawią, najczęściej są to: gorączka, ospałość, bóle mięśni, a także kulawizna, która może przemieszczać się z jednej łapy na drugą. Borelioza może też prowadzić do zapalenia stawów, problemów z układem nerwowym, a w niektórych przypadkach – z sercem. Ze względu na trudności diagnostyczne, ważne jest poinformowanie lekarza, że pies mógł mieć kontakt z kleszczem.

Anaplazmoza u psa

Anaplazmoza to choroba wywoływana przez bakterie z rodzaju Anaplasma. Objawy mogą pojawić się już po 7-14 dniach od zakażenia. U psa można zauważyć: wysoką temperaturę, nagłą apatię, sztywność i ból stawów, biegunkę, wymioty, bladość dziąseł, a także wybroczyny (małe krwawienia podskórne). Czasem pojawia się również powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. Anaplazmoza wpływa też na krew i wątrobę, dlatego może prowadzić do spadku liczby krwinek i zmian w wynikach badań.

Erlichioza u psa

Erlichioza to zakażenie bakteryjne, które rozwija się etapami. Wywoływana jest przez bakterie Ehrlichia chaffeensis. Pierwsze objawy pojawiają się po 1-3 tygodniach od ukąszenia. Początkowo mogą to być: ospałość, brak apetytu, gorączka, duszność, wymioty, powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. Często obserwuje się krwawienia z nosa, blade dziąsła, ciemny mocz czy czarne stolce. Z czasem mogą pojawić się problemy ze wzrokiem (zmętnienie rogówki, wybroczyny w oku), a nawet zaburzenia neurologiczne - np. drgawki, przeczulica, oczopląs czy paraliż kończyn. Choroba może zaatakować układ nerwowy i prowadzić do objawów przypominających zapalenie opon mózgowych.

Jak dochodzi do ukąszenia psa przez kleszcza?

Kleszcze żerują na tych częściach ciała, gdzie skóra jest najbardziej delikatna, dlatego zwykle wcinają się w okolicach pyska, uszu, pachwin oraz w przestrzeniach międzypalcowych i w okolicy okołoodbytowej.

Samo wcięcie jest trudne do wyczucia, ponieważ kleszcz uwalnia środek miejscowo znieczulający. Dodatkowo, by lepiej przytwierdzić się do skóry, wypuszcza z otworu gębowego substancję, która działa jak klej.

Pobieranie krwi trwa kilka dni w zależności od formy rozwojowej kleszcza: larwa zwykle odpada po 2–3 dniach, nimfa po 4–6 dniach, a dorosła samica może być przytwierdzona nawet do 14 dni.

Bez względu na to, w jakiej fazie rozwoju znajduje się kleszcz, już w ciągu pierwszych 12 godzin od ukąszenia może on wprowadzić do organizmu psa niebezpieczne patogeny - dlatego należy go usunąć jak najszybciej i w prawidłowy sposób.

---

Szukasz pełnowartościowej karmy dla psa?

Sprawdź: Monobiałkowa karma dla psa

---

Jak prawidłowo usunąć kleszcza z psa?

W Internecie powstało wiele opracowań o tym, jak wyciągać kleszcze. Biorąc pod uwagę specyficzną budowę hypostomu, na którym znajdują się haczyki, lekarze weterynarii wskazują, by wyciągać kleszcza ruchem obrotowym z umiarkowanym ciągnięciem, by go nie rozerwać.

Warto jednak kierować się wskazówkami zawartymi w instrukcjach obsługi różnych narzędzi do usuwania kleszczy. W sklepach zoologicznych można kupić m.in.: 

• Haczyki do usuwania kleszczy u psa

• Karty do usuwania kleszczy u psa

• Lassa do usuwania kleszczy u psa

• Pompki do usuwania kleszczy u psa

Jeżeli w czasie usuwania kleszcza dojdzie do jego rozerwania, to pozostałą w skórze psa głowę kleszcza zawsze należy usunąć. Jeżeli nie masz pewności, że się to udało, to wybierz się z psem do lekarza weterynarii.

Profilaktyka przeciw kleszczom dla psa

Najlepszym sposobem profilaktycznym jest zabezpieczanie psa w sezonie na kleszcze, stosując preparat, którego aplikacja będzie najbardziej efektywna w zależności od środowiska życia Twojego psa – najlepiej skonsultuj to z lekarzem weterynarii.

W sklepach zoologicznych oraz w lecznicach weterynaryjnych dostępne są różne preparaty na kleszcze:

• Krople na kleszcze dla psa – rozprowadza się je pomiędzy łopatkami i wzdłuż grzbietu aż do nasady ogona. Krople zapewniają zwykle psu ochronę na 1 miesiąc. W  przypadku kropli nie wolno kąpać psa dwa dni przed i po aplikacji kropli.

• Obroża na kleszcze dla psa – obroża jest rozwiązaniem, które działa bardzo długo – zwykle około 6 miesięcy. W tym czasie substancja czynna zawarta w obroży uwalnia się, zapewniając psu trwałą ochronę przed kleszczami.

• Tabletka na kleszcze dla psa – tabletki dla psa służą zwykle do ochrony przed kleszczami, a także do odrobaczania.

• Zastrzyk na kleszcze dla psa – zastrzyk, podobnie, jak tabletki działa zwykle zarówno przeciw pasożytom zewnętrznym, jak i robakom. Zastrzyk podaje jednak zawsze lekarz weterynarii.

• Spray na kleszcze dla psa – rozprowadza się go po całym ciele psa pod włos, by preparat dotarł do skóry na grzbiecie, plecach, karku, po stronie bocznej i brzusznej tułowia oraz na nogach.

Zastrzeżenie: sposób podania każdego preparatu oraz długość ochrony zależy od marki produktu i zawartych w nim substancji czynnych, dlatego mogą różnić się od podanych w tekście informacji.

Przed podaniem jakiegokolwiek preparatu przeciw pasożytom zewnętrznym należy przeczytać jego ulotkę bądź skonsultować się z lekarzem weterynarii.

Bibliografia

D. Bowman, Parazytologia Weterynaryjna, wyd. edra urban&partner, Wrocław 2021.

G. Meadows, E. Flint, Pies. Poradnik opiekuna, Wyd. RM, Warszawa 2012.

W. Zygner, M. Wiśniewski, Choroby przenoszone przez kleszcze zagrażające psom w Polsce, http://wordpress.esccap.pl/wp-content/uploads/2017/08/Choroby-przenoszone-przez-kleszcze-zagrazajace-psom-w-Polsce-2006.pdf (dostęp: 08.06.2025).

Jak usunąć kleszcza u psa, https://www.esccap.pl/usunac-kleszcza-u-psa/ (dostęp: 08.06.2025).

Kleszcze u psów i kotów – choroby, cykl życiowy, występowanie, https://www.esccap.pl/kleszcze/  (dostęp: 08.06.2025).

Anna Bator

Pisząca od lat z pasji i codziennego doświadczenia zdobywanego przy swoim czworonożnym przyjacielu. Opiekunka Kokosa - beagle'a zmagającego się z wrażliwym układem pokarmowym, którego wyzwania inspirują do dzielenia się wiedzą.