
Nosówka u psa
Nosów to choroba zakaźna, która występuje powszechnie na całym świecie, dotyczy nie tylko psów, ale również innych dziko żyjących mięsożernych. Wiadomo również, że nie ma leku na tę chorobą, a jej leczenie polega na zwalczaniu objawów i wtórnych chorób. Prawidłowo przeprowadzone szczepienia mogą jednak z wysoką skutecznością zabezpieczyć psa.
SPIS TREŚCI
2. Zakażenie: Jak dochodzi do zarażenia u psa?
3. Jakie są objawy nosówki u psa?
3.1. Objawy poszczególnych postaci nosówki u psów
4. Rozpoznanie
5. Leczenie: Czy nosówkę da się wyleczyć?
6. Rokowania
7. Profilaktyka: Szczepienie psa na nosówkę
Data publikacji: 14 stycznia 2025
Czym jest nosówka?
Źródło: https://pixabay.com/photos/dog-jack-russel-canine-pet-breed-3985228/
Nosówka (canine distemper) to choroba zakaźna, która występuje u psów i dziko żyjących mięsożernych np. kun domowych, lisów, wilków, kojotów, szakali. Jest to zakażenie wielonarządowe, które może mieć przebieg ostry, z bardzo wysoką śmiertelnością lub przewlekły, również z wysoką zaraźliwością.
Chorobę wywołuje RNA-wirus, co ciekawe, spokrewniony z wirusem odry ludzi. Biotypy wirusa nosówki psów różnią się powinowactwem do narządów, ale nie właściwościami antygenowymi. Oznacza to, że poszczególne szczepy wirusa mają różną „specjalizację” w atakowaniu konkretnych tkanek lub narządów. Innymi słowy, przebieg choroby i występujące objawy mogą różnić się w zależności od tego, jakim konkretnie biotypem (szczepem) wirusa został zakażony pies.
Wirus nosówki uszkadza u psów tkankę limfatyczną i u niektórych osobników może doprowadzić do wyczerpania węzłów chłonnych i zaników grasicy. Powoduje to wielotygodniową immunosupresję, co może przyczynić się do śmierci psa.
Canine distemper virus jest jednak wrażliwy na czynniki środowiskowe – można go szybko unieszkodliwić takimi rozpuszczalnikami, jak eter i chloroform. Również promieniowanie słoneczne lub wysoka temperatura szybką niszczą tego wirusa. Dla przykładu: wirus jest w stanie przetrwać w temperaturze pokojowej ok. 2 godziny.
Zakażenie: Jak dochodzi do zarażenia u psa?
Psy zarażają się nosówką drogą pokarmową i kropelkową przez wydzieliny i odchody psów nosicieli. Zakażenia pośrednie np. po kontakcie z miską psa, który jest nosicielem mają mniejsze znaczenie z uwagi na to, że wirus może przetrwać w temperaturze pokojowej bardzo krótko.
Zakażony pies może być nosicielem objawowym lub bezobjawowym. Najwięcej wirusa znajduje się w wypływie z nosa, worków spojówkowych, ślinie i moczu. Po zarażeniu przez pierwsze 1-2 dni wirus namnaża się w migdałkach i węzłach chłonnych oskrzelowych. Między 3. a 6. dniem trafia do szpiku kostnego, a między 7. i 9. dniem do błon śluzowych układu oddechowego, pokarmowego i moczopłciowego, gdzie zaczyna się namnażać.
Mimo że wydalanie wirusa zaczyna się około 8. dnia po zakażeniu, to siewstwo trwa zwykle tylko jeden tydzień, chociaż w niektórych przypadkach, gdy pies ma mocno uszkodzony układ odpornościowy wydzieliny mogą być zakaźne nawet przez 8 tygodni! Należy jednak zaznaczyć, że zarazek może przetrwać w ośrodkowym układzie nerwowym psa przez wiele lat. Dostaje się do niego poprzez naczynia krwionośne prowadzące do układu nerwowego.
Intensywność zarażeń ma związek z zagęszczeniem populacji psów. Jest to przede wszystkim choroba psów żyjących w dużych miastach oraz okolic, gdzie grasują duże grupy bezpańskich psów.
Dynamika tej choroby powoduje, że nosówka nasila się zwykle w miastach co ok. 3 lata. Wraz ze zwiększeniem kontaktu z wirusem psy, które przeżyły, uodparniają się, co powoduje wygaśnięcie zarażeń. W tym czasie kolejne pokolenia psów nie mają kontaktu z zarazkiem, co powoduje, że epizootia wybucha ponownie.
Jakie są objawy nosówki u psa?
Nosówka to choroba o zróżnicowanym przebiegu, co zależy od cech osobniczych psa: wieku, działania układu odpornościowego, innych chorób, a także zjadliwości wirusa, przez co choroba może przebiegać w sposób ostry, po bezobjawowe przypadki.
Zwykle jednak po 3-7. dniach od zarażenia pies zaczyna mieć zapalenie spojówek, układu oddechowego i pokarmowego – jest to tzw. nosówka nieżytowa.
Nosówka nieżytowa objawia się krótkotrwałą gorączką, apatią, spadkiem apetytu, lekkim zapaleniem spojówek lub biegunką. Po okresie lekkich objawów, które mogą zostać niezauważone przez opiekuna, dochodzi zwykle do poprawy stanu psa przez 2 do 7. dni, a po tym czasie dochodzi do kolejnego gorączkowania. Ten drugi okres przebiega już zwykle z poważniejszymi objawami. U psa pojawia się ropny wypływ z worków spojówkowych; wokół nosa może zacząć zasychać żółtozielony wysięk. Pies przestaje w ogóle jeść, czemu sprzyja zapalenie migdałków i gardła. U ciężarnych suk może dochodzić do poronień.
W literaturze przedmiotu wskazuje się, że nosówkę można podzielić na postać oddechową, jelitową, oczną i skórną. W praktyce objawy tych form często współwystępują.
Gdy nosówka nieżytowa nie wystąpi, to zwykle po kilku tygodniach pojawia się jej forma nerwowa. Występuje ona rzadko z objawami ze strony układu oddechowego, czy innymi postaciami nosówki nieżytowej, więc można ją klasyfikować osobno. Z uwagi na długi okres przeżycia wirusa w ośrodkowym układzie nerwowym, objawy nosówki nerwowej mogą wystąpić po okresie wyzdrowienia psa z nosówki nieżytowej. U psa z tą formą choroby pojawiają się zaburzenia neurologiczne, które postępują do stanu podostrego lub przewlekłej formy nosówki. U psów występuje często niezborność, a następnie niedowłady i porażenia, które zaczynają się od kończyn miedniczych i postępują ku przednim łapom. Inną formą nosówki nerwowej mogą być stałe lub okresowe drżenia mięśni, a następnie skurcze. Szczególną formą nosówki nerwowej jest zapalenie mózgu starych psów, które występuje prawdopodobnie na skutek przebytej przed laty nosówki i objawia się otępieniem, zaburzeniami ruchu, a niekiedy nawet i ślepotą.
Objawy poszczególnych postaci nosówki u psów
Nosówka oddechowa (nieżytowa)
- Ropny wysięk z nosa (katar u psa)
- Utrudnione oddychanie
- Duszności
- Kaszel
- Zapalenie oskrzeli
- Zapalenie płuc
Nosówka żołądkowo-jelitowa
- Nieżyt żołądka i jelit
- Biegunka
- Wymioty
- Odwodnienie
- Wychudzenie
Nosówka oczna
- Światłowstręt
- Obfite łzawienie, czasem z gęstą ropą i pasmami krwi
- Możliwa przejściowa lub trwała ślepota
Nosówka skórna
- Zaczerwienienia i zmiany skórne (krosty, pęcherze) na brzuchu, udach, uszach
- Możliwe powikłanie w postaci głuchoty
Nosówka nerwowa
- Obniżona koordynacja ruchowa
- Problemy z utrzymaniem równowagi
- Tiki i drżenie mięśni
- Niedowłady kończyn
- Porażenia kończyn w zaawansowanym stadium
Rozpoznanie
Nosówka to choroba, która w typowym przebiegu jest zwykle bez problemu rozpoznawana w badaniu klinicznym, tj. młody pies, nie szczepiony albo nienależycie uodparniany, z gorączką, ropnym wysiękiem z worków spojówkowych i nosa, i pojawiającymi się po pewnym czasie objawami ze strony układu nerwowego.
Między 2. a 14. dniem wirus krąży w leukocytach, więc do badania pobiera się wtedy krew. Między 5. dniem a 3. tygodniem, gdy wirus jest już obecny w komórkach nabłonkowych błon śluzowych do badania można pobrać np. wymaz ze spojówek.
Testy immunologiczne, np. ELISA nie pozwalają na rozróżnienie psów zakażonych od szczepionych.
W rozpoznaniu różnicowym lekarz powinien wykluczyć zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli, glistnicę, ewentualnie toksoplazmozę – gdy podejrzenie dotyczy nosówki oddechowej; parwowirozę, leptospirozę, chorobę Rubartha – gdy podejrzenie dotyczy nosówki jelitowej; wściekliznę, chorobę Aujeszkyego, kleszczowe zapalenie mózgu, toksoplazmozę – gdy podejrzenie dotyczy postaci nerwowej.
Leczenie: Czy nosówkę da się wyleczyć?
W przypadku nosówki organizm psa musi poradzić sobie sam. Leczenie przebiega wspomagająco i objawowo – przede wszystkim przeciw zakażeniom wtórnym. W leczeniu przyczynowym lekarz może zalecić podawania przeciwciał przeciwwirusowych, jest to zwykle kosztowna terapia, która dodatkowo jest skuteczna tylko na początkowym etapie choroby, gdy objawy nie są jeszcze mocno widoczne. Gdy wirus będzie już obecny w narządach podawanie surowicy nie ma już sensu. Przeciwdziałanie wtórnym chorobom może polegać na antybiotykoterapii.
Leczenie objawowe polega na usuwaniu wysięku z okolic nosa i oczu oraz podawaniu leków do worków spojówkowych.
U psów, które mają przebieg przewlekły lub podostry niektórzy lekarze decydują się na podawanie glikokortykosteroidów.
W każdym przypadku sposób leczenia musi ustalić lekarz weterynarii.
Szukasz zdrowej karmy do diety psa?
Sprawdź: Monobiałkowa karma dla psa z jagnięciną
Rokowania
U szczeniąt do 12. miesiąca życia rokowania przy nosówce są zwykle bardzo ostrożne. Przy nosówce nerwowej psy rzadko wracają do zdrowia. Natomiast ogólnie, śmiertelność przy nosówce wynosi od 30 do 80%, oscylując raczej przy tej górnej granicy. W USA śmiertelność u leczonych psów, wynosiła według jednego z badań ponad 78%.
Profilaktyka: Szczepienie psa na nosówkę
Podstawowym działaniem profilaktycznym są szczepienia w oparciu o szczepionki ze zmodyfikowanym żywym wirusem, które eliminują niemal całkowicie ryzyko nosówki u psów. Szczenięta muszą być szczepione od 8. tygodnia życia, z dawką przypominającą po 3-4. tygodniach, a następne według zaleceń producenta szczepionki.
Bibliografia
T. Frymus, Choroby zakaźne psów, Wyd. SI-MA, Warszawa 1999.
H. Niemand, P. Suter, Praktyka kliniczna: PSY, wyd. Galaktyka, Łódź 2003.